Eerste Nederlandstalige Internet biografie Alexandre Dumas

Inleiding
Afstamming
Jeugd
Het begin als toneelschrijver
Het vervolg als romancier
Ballingschap
Terugkeer naar parijs
Reizen
De laatste jaren
Literaire kritiek
Verspreiding
Geraadpleegde literatuur

inleiding

Wat voor de Nederlandse schilderkunst de Gouden Eeuw was, is voor de Europese literatuur de negentiende eeuw geweest. In die tijd beleefde het verhalend proza een ongekende bloeiperiode, zowel qua vorm en inhoud, als naar het ontstaan van genres en de mogelijkheden tot massaverspreiding. Maatschappelijke en technische ontwikkelingen hebben daaraan bijgedragen. Grote delen van de bevolking waren intussen de kunst van het lezen machtig, de levensstandaard steeg en nieuwe technieken maakte het drukwerk betaalbaar. Kortom, de lezersmarkt was groter en dynamischer dan ooit. Vrijwel ieder tijdschrift en dagblad publiceerde bij wijze van klantenbindertje een feuilleton. Abonnementen waren nog niet gangbaar. De inkomsten van de dagbladpers kwamen voornamelijk uit de losse verkoop. Iedere aflevering moest daarom aansporen tot de koop van het volgende nummer. De uitgeverijen fungeerden vaak als opdrachtgever van de populaire schrijvers en verlangden romanfeuilletons met een intrigerende en spannende verhaallijn.

De negentiende eeuw heeft vele schrijvers voortgebracht die heden ten dage nog tot de wereldliteratuur gerekend
worden en waarvan belangrijke werken ooit als feuilleton het levenslicht aanschouwde (b.v. Charles Dickens, Conon Doyle, Fjodor Dostojefski, Alexandre Dumas, Victor Hugo, en in Nederland Louis Couperus).

Alexandre Dumas is een belangrijke exponent van de negentiende eeuwse literatuur. Zijn toneelstukken waren vernieuwend, zijn romans in het genre trendsettend en zijn reisbeschrijvingen opzienbarend.

afstamming

De grootvader van Alexandre Dumas, de Franse markies Alexandre Antoine Davy de la Pailleterie, vertrok in 1760 naar het Antilliaanse eiland San Domingo om daar als plantagehouder zijn geluk te beproeven. Uit een verbintenis met de Creoolse slavin Marie Cesette Dumas wordt in 1762 een zoon geboren, Thomas Alexandre.

geboortehuis van Thomas Alexandre

In 1772 sterft Marie Cesette. Enige jaren daarna besluit de markies terug te keren naar Parijs en het Franse hofleven. Het adellijke Parijse leven bevalt de achttienjarige Thomas Alexandre niet, en als zijn vader hertrouwt besluit hij onder de naam van zijn moeder in dienst te treden.

In de loop van de Franse Revolutie wordt hij tot brigadegeneraal bevorderd en dient onder generaal Napoleon. Tijdens een onfortuinlijke reis wordt hij in Italië door de Bourbons gevangen genomen. Na de wapenstilstand in 1801 keert hij terug naar zijn huis in Villers-Cotterêts (een dorpje tussen Parijs en de Belgische grens).

generaal Thomas Alexandre Dumas

Hij leeft in onmin met de inmiddels tot keizer gekroonde Napoleon en keert niet meer terug in actieve dienst. In 1802 wordt zijn zoon Alexandre Dumas geboren. De trotse vader schrijft in een brief aan een vriend: 'gisteren is mijn vrouw in alle vroegte bevallen van een ferme zoon.
Hij weegt negen pond en is achttien duim lang. Wanneer
hij hierbuiten net zo hard groeit als daarbinnen, dan belooft het nog een aardig figuur te worden'. Hij besluit de brief met een postscriptum: 'Ik heb de brief weer geopend om je mede te delen dat de deugniet zojuist over zijn eigen kop heeft gepist. Een goed voorteken, niet waar?'.


...geboortehuis van Alexandre Dumas

Op zestienjarige leeftijd wordt hij aangenomen als notarisklerk, maar via een rondreizend toneelgezelschap maakt hij kennis met de werken van Shakespeare en raakt daarvan zo onder de indruk dat hij besluit dramaturg te worden.

Met enkele vrienden ensceneert hij in het dorp toneelvoorstellingen en brengt zijn eerste probeersels op de planken. In de jaren 1820-1821 schrijft hij samen met Adolph de
Leuven enige toneelstukken. Na een kort bezoek aan Parijs komt hij tot de conclusie dat daar zijn toekomst ligt.

het
begin als
toneelschrijver

In 1823 schenkt zijn eerste maîtresse
Catherine Labay hem een zoon die
later als romancier in de voetsporen van
zijn vader zal treden
(Alexandre Dumas Fils).

Marie Alexandre verwierf tijdens haar leven enige reputatie in de Kunst en de Letteren. Zij schreef verscheidene romans, waarvan er tenminste één in Nederland is verschenen: De Boeteling (Au lit de mort, 1867).

De Boeteling van Alexandre Dumas Fille

Met het succes van 'Henri III' is de
naam Dumas in één klap
gevestigd. Door het financiële succes
kan hij breken met zijn
dienstbetrekking en leven van de
letteren. Het artistieke
succes maakt hem gevierd in
kunstenaarskringen, gefêteerd
door de maatschappelijke
bovenlaag en verafgood
door het publiek. Intussen
rebelleerde het Parijse
volk tegen koning Karel X.
Dumas mengt zich onder
de oproerlingen. Deze
herkennen hem en
vragen wat ze doen
moeten: 'Barricades
opwerpen' antwoordt
hij 'dat is zo de traditie'.
Op een cruciaal moment
weet Dumas zich meester
te maken van de
munitievoorraad van de
Nationale Garde en
beïnvloedt daarmee
het verloop van de opstand.
Ten slotte eindigt de republikeinse revolutie met het
op de troon zetten van de nieuwe 'burgerkoning', de hertog van Orléans.

......het
......vervolg
......als
......romancier

In de loop van de jaren dertig begint
het theater iets
van zijn magie te verliezen
en komt de literaire
feuilleton sterk in opmars
waarmee een massapubliek
wordt bereikt.
Dumas verlegt het accent
naar de romankunst en
wordt een belangrijke
vertegenwoordiger van de
Romantiek. Hij schrijft meeslepend
en ontpopt zich als een
meester van de dialoog.

ballingschap

Inmiddels is het politieke klimaat weer onrustig
geworden en breekt een nieuwe revolutie
uit waarbij Louis-Philippe, wordt
afgezet. Dumas laat zich
opnieuw niet onbetuigd en roept
het politieke tijdschrift 'Mois' in het leven. Hij
trekt het land door met republikeinse
verkiezingstoespraken. De opstand wordt
beslecht in het voordeel van de monarchie waarbij
de pas gekozen president Lodewijk-Napoleon
(neef van Napoleon I)
tot keizer Napoleon III wordt uitgeroepen .
De republikein Dumas acht het raadzaam in
ballingschap te gaan. Dit besluit
wordt verhaast (of misschien ingegeven)
door een dreigend bankroet. Door ijlings naar
België af te reizen hoopt hij zijn
schuldeisers te ontlopen. Samen met
andere politieke vluchtelingen, waaronder zijn vriend
Victor Hugo, verblijft hij
van 1851 tot ver in 1853 te Brussel.

terugkeer
naar
parijs

Het blad wordt aanvankelijk een groot succes en heeft na korte tijd een oplage 10.000. Als feuilleton publiceert hij o.a. zijn nieuwste roman Les Mohicans de Paris.

Naderhand benoemt Garibaldi hem tot directeur van het Museum der Schone Kunsten in Napels. Hij leidt de opgravingen van Pompeji en richt het dagblad L'Independente op. Ook nu weer vult hij de krant van a tot z met eigen bijdragen: politieke hoofdartikelen, nieuws uit Rome, historische opstellen, proclamaties, polemieken en natuurlijk een feuilleton. Met wat hij in zijn dagblad schreef konden twintig kloeke boekdelen worden gevuld. In dezelfde periode schrijft hij de geschiedenis der Bourbons in elf delen, de roman 'La San Felice' en de gedenkschriften van Garibaldi. Als hij zich ten gunste van de republiek afzet tegen de nieuwe koning Victor Emanuel, keert het volk van Napels zich van hem af. Teleurgesteld keert Dumas daarop terug naar Frankrijk.

Op vijfenzestig
jarige leeftijd
begint hij een
verhouding met de
zesendertig jarige
Adah Menken,
een erudiete en
beroemde
bohémienne.
Een foto van het
paar wordt in 1867
gepubliceerd en
verwekt veel
opschudding.

De laatste maanden van zijn leven brengt hij door in de huiselijke kring bij zijn zoon in Dieppe, alwaar hij in 1870 sterft. Op zijn sterfbed kijkt hij peinzend naar twee gouden munten die op tafel liggen, de laatste van zijn miljoenenfortuin, en zegt tegen zijn zoon: 'Iedereen zegt altijd dat ik zo'n verspiller ben geweest...... maar zie hoe verkeerd ik beoordeeld word. Toen ik voor het eerst in Parijs kwam had ik twee Louis d'Or in mijn zak en kijk..... ik heb ze nog'.

In een brief aan George Sand schreef Dumas Fils later: 'Er zijn er maar drie in deze eeuw: u, Balzac en hij. Daarna komt er niemand meer en zal er ook nooit meer iemand komen'. Dumas wordt overeenkomstig zijn wens begraven in zijn geboorteplaats Villers-Cotterêts. In zijn tweehonderdste geboorte jaar valt hem postuum het hoogste Franse eerbetoon ten deel. Op last van de Franse president Jacues Chirac wordt Dumas in 2002 bijgezet in het Pantéon te Parijs.

..............................................

.
De literaire kritiek is verdeeld over het werk van Dumas. De ene biograaf plaatst hem in de rangen van Balzac, Dickens, Tolstoi en Hugo (André Maurois), de ander rekent hem tot de lectuur (Michael Ross). In hedendaagse literaire naslagwerken wordt hem steevast verweten dat zijn werkoppervlakkig is en dat zijn karakters psychologische diepgang missen. Dumas-liefhebber Martin Ros merkt op dat 'de verteller de psycholoog verre overtreft, hij heeft zich in de literatuur gestort om er net als zijn leven een tweedimensionaal spektakel van te maken, het geheimzinnige driedimensionale ontbreekt', maar ook dat Dumas 'uitblinkt in een virtuoze en gevarieerde stijl, een ongeëvenaarde kwaliteit bezit voor intriges en dat zijn historische romans meer theatrale allure bezitten dan die van Walter Scott of Victor Hugo'.

Vast staat dat zijn werk in hoog aanzien stond bij zijn tijdgenoten als Hugo, Heine en Goethe. De meest gezag hebbende literaire criticus van de negentiende eeuw, C.A. Sainte-Beuve geeft Dumas de voorkeur boven Balzac. Ook W.F. Hermans rekent hem als een van de grondleggers van de Franse Romantiek tot de ware literatuur: 'Dumas was een echt schrijver die zich zonder scrupules toelegde op de amusementsindustrie'. In de nieuwste vertaling van 'De Drie Musketiers' (Pandora, 1996) schrijft de vertaler C.J. Kelk: 'Alexandre Dumas, de schrijver van dit omvangrijke boek, waarvan miljoenen genoten hebben, dat in alle talen is vertaald en dat volgens onze Louis Couperus de enige roman is die na honderd jaar nog gelezen zal worden, is een geheel op zich zelf staande figuur in de letterkunde. Hij is zo wel een man van de pen geweest als een man van de daad en zijnsgelijke laat zich nergens vinden'.

Hoezeer Dumas tot de verbeelding spreekt moge wel blijken uit het feit dat de biografische werken die over hem zijn verschenen een bibliotheek vullen van meer dan 2.000 delen.

verspreiding.......

.......

...geraadpleegde literatuur:

• André Maurois,
  Die Drei Dumas,
  Claasen Hamburg 1957
  

• Arthur F. Davidson,
  Alexandre Dumas, his life and works
  Lippincott Philadelphia 1902
  

• C.J. Kelk, inleiding
  De Drie Musketiers,
  Pandora 1996
  

• Michael Ross,
  Alexandre Dumas,
  David & Charles London 1981
  

• Fred Batten,
  inleiding Gabriel Lambert,
  Reflex Utrecht 1979
  

• Prof. Dr. P. Geyl
  Franse Figuren,
  Wereldbibliotheek
  Amsterdam 1960
  

• Mathias Oehme
  nawoord Die Dame mit dem Samthalsband,
  Eulenspiegel Belin 1988
  

• Martin Ros,
  nawoord De Parijse Bloedbruiloft,
  Bigot & van Rossum Baarn
  

• Willem Frederik Hermans,
  Literair Paspoort 1951
  

• Eckermann,
  Gesprekken met Goethe,
  Privé-Domein, AP, Amsterdam